Fot. pixabay.com
Obraz pracującego seniora dawno temu zmienił się z powolnego pracownika po przejściach na osobę pełną doświadczenia, z której mądrości korzysta całe otoczenie. Dzisiejsi seniorzy, nazywani „Silversami”, to często osoby, które – pomimo upływających lat – mają mnóstwo energii i chęci, by wnieść coś wartościowego do świata zawodowego. Ale co tak naprawdę pcha ich do pozostania aktywnymi na rynku pracy?
Na to i wiele innych pytań postaram się odpowiedzieć w niniejszym felietonie. 😊
Motywacje seniorów. Dlaczego chcą pracować?
Przede wszystkim, motywy pracy seniorów są zróżnicowane, i trudno sprowadzić je do jednej przyczyny. Z badań i obserwacji wynika, że dla wielu to nie tylko kwestia finansowa, choć oczywiście emerytura nie zawsze pozwala na utrzymanie dawnego standardu życia. Często praca to także sposób na zachowanie aktywności fizycznej i umysłowej, a nawet na unikanie samotności, szczególnie jeśli bliscy mieszkają daleko lub pochłania ich własna praca.
Seniorzy, zwłaszcza ci po przejściu na emeryturę, często doświadczają „syndromu pustego dnia”. Przez lata mieli swoje rytuały i obowiązki, a emerytura nagle wypełnia ich dzień pustką, której trudno się pozbyć. Wiele osób w starszym wieku powrót do pracy postrzega jako poczucie misji i celowości.
Wspomniany już tutaj „syndrom pustego dnia” dla wielu seniorów jest momentem, w którym pojawia się potrzeba ponownego zdefiniowania swojej roli i wartości. Praca daje im szansę, by uciec od monotonii, jaka może pojawić się w wyniku zmniejszenia codziennych obowiązków. Powrót do aktywności zawodowej nie tylko wypełnia czas, lecz także pozwala na zachowanie tożsamości zawodowej i czerpanie satysfakcji z tego, że są nadal potrzebni. W ten sposób seniorzy utrzymują kontakty społeczne i zachowują witalność, co znacząco wpływa na ich poczucie własnej wartości i zadowolenie z życia. Po co ograniczać się do rutynowych spacerów i rozwiązywania krzyżówek, kiedy można być aktywnym członkiem społeczeństwa, zdobywać nowe umiejętności i cieszyć się relacjami zawodowymi?
Silversi na rynku pracy. Korzyści i wyzwania, które się z tym wiążą
Z perspektywy pracodawców, Silversi mają coś, czego młodsi koledzy z zespołu muszą się jeszcze nauczyć – umiejętność zarządzania sobą w pracy, rozwiniętą kulturę pracy oraz często szerszą perspektywę wynikającą z doświadczeń. Ponadto, Silversi bywają bardziej lojalni i mniej podatni na tzw. „job-hopping” – zmorę współczesnych pracodawców. Wiedza i praktyczne doświadczenie seniorów często okazują się bezcenne w sytuacjach wymagających rozwiązań opartych na wiedzy i praktyce.
Jednak pojawiają się również wyzwania. Seniorzy nie zawsze nadążają za tempem technologicznych zmian. Choć wielu z nich odnajduje się w cyfrowej rzeczywistości, część potrzebuje dodatkowego wsparcia, by opanować nowe narzędzia czy platformy komunikacyjne. Tu pojawia się zadanie dla pracodawców, by wprowadzić odpowiednie wsparcie, mentoring czy programy szkoleniowe dla osób starszych.
Przyśpieszone tempo rozwoju technologii bywa wyzwaniem dla seniorów, szczególnie gdy nowe narzędzia i platformy cyfrowe stają się kluczowe w pracy. Potrzeba dostępu do szkoleń i prostszych w obsłudze systemów jest dla nich kluczowa, aby mogli swobodnie korzystać z narzędzi takich jak komunikatory, oprogramowanie do zarządzania projektami czy portale wewnętrzne firm. Warto, aby pracodawcy inwestowali w dedykowane szkolenia i mentoring, które pozwolą seniorom na łagodne przyswajanie nowych technologii, bez poczucia przytłoczenia. Takie wsparcie to krok ku stworzeniu środowiska pracy otwartego na wielopokoleniowe zespoły.
Powrót do pracy. Czy zawsze przynosi radość?
Powrót na rynek pracy to czasem trudna decyzja, a niektóre osoby w starszym wieku spotykają się z wyzwaniami, które wpływają na ich motywację i komfort psychiczny. Dyskryminacja ze względu na wiek to wciąż problem. Stereotypy, że starsi pracownicy są mniej efektywni czy trudniejsi w adaptacji, mogą skutecznie ograniczać możliwości kariery. Pracodawcy powinni dążyć do przełamywania tych barier i rozwijania środowiska pracy przyjaznego dla wszystkich pokoleń.
Mamy tutaj do czynienia ze zjawiskiem, które jest określane jako ageizm (czyt. ejdżyzm). Jest to dyskryminacja i uprzedzenia względem osób w określonym wieku, najczęściej starszych. Przejawia się stereotypowymi przekonaniami, że osoby starsze są mniej sprawne, produktywne lub otwarte na nowe technologie. Ageizm może prowadzić do ograniczeń na rynku pracy, wykluczenia społecznego i marginalizacji seniorów, nawet gdy ich wiedza i doświadczenie są cenne. Przeciwdziałanie ageizmowi to tworzenie równościowego środowiska, w którym każdy, niezależnie od wieku, może aktywnie uczestniczyć w życiu zawodowym i społecznym.
Pomimo tych wyzwań, wielu Silversów odnajduje w pracy satysfakcję. W krajach rozwiniętych coraz częściej tworzone są miejsca pracy dedykowane specjalnie dla seniorów – z mniejszym stresem, elastycznym grafikiem i rolami, które odpowiadają ich możliwościom fizycznym i psychicznym.
Bo warto pamiętać o jednym – praca nie jest wyłącznie zajęciem zarobkowym!
Praca jako wartość sama w sobie
Na poziomie psychologicznym praca dla seniorów to sposób na pozostanie „obecnym” – wśród ludzi, w społeczności, na rynku. Bez pracy wielu czuje, że ich głos przestaje być słyszalny, a doświadczenie i wiedza, które zdobywali przez całe życie, stają się bezużyteczne. W rzeczywistości wielu Silversów dostrzega swoją pracę jako formę przekazywania wiedzy – mentoringu dla młodszych pokoleń. Takie podejście pozwala na stworzenie mostu międzypokoleniowego, z którego obie strony czerpią korzyści.
Wielu seniorów, mając stabilność finansową, wybiera pracę na pół etatu lub w formie konsultacji, co pozwala im zachować niezależność, jednocześnie przyczyniając się do rozwoju organizacji. Model ten może być szczególnie korzystny w branżach, gdzie deficyt kadrowy jest duży, jak w opiece zdrowotnej czy edukacji.
Aktywność zawodowa Silversów – w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa Silversów (osób 55+) w Polsce oraz innych krajach Unii Europejskiej systematycznie wzrasta. W Polsce wskaźnik zatrudnienia w grupie wiekowej 55 – 64 lata wynosił w 2023 roku 58,1 proc., choć jest on niższy niż unijna średnia wynosząca 63,9 proc. Trend ten odzwierciedla się również w innych państwach wspólnoty, gdzie starzenie się społeczeństw i niedobór pracowników skłaniają firmy do aktywizacji starszych grup wiekowych.
W krajach takich, jak Niemcy, Szwecja i Holandia, wskaźniki zatrudnienia w tej grupie są jeszcze wyższe. Dzieje się tak dzięki politykom, które wspierają starszych pracowników poprzez systemy szkoleń oraz elastyczne modele pracy. W znaczący sposób pomagają one Silversom odnaleźć się w dynamicznym, cyfrowym środowisku zawodowym.
Silversi w Polsce są postrzegani przez pracodawców jako lojalni i sumienni, a ich umiejętności komunikacyjne oraz zdolność do mentoringu mają znaczną wartość w kontekście budowania stabilnych i efektywnych zespołów. Z kolei sami seniorzy w Unii Europejskiej wskazują na znaczenie pracy jako czynnika utrzymującego ich aktywność oraz przeciwdziałającego wykluczeniu społecznemu.
Praca jako ścieżka do lepszego jutra
Nie jest tajemnicą, że społeczeństwo się starzeje, a liczba seniorów na rynku pracy będzie rosła. Ważne jest, by już dziś myśleć o tym, jak wspierać starszych pracowników i korzystać z ich wiedzy. Praca seniorów to nie tylko ich własna korzyść. Jest to potencjalna zmiana, jeśli nie ogromna szansa, dla całego społeczeństwa. Może ono bowiem czerpać z różnorodności wiekowej i doświadczeń zawodowo-społecznych, które bez wątpienia posiadają osoby starsze.
Dla wielu Silversów decyzja o kontynuacji pracy jest wyrazem ich charakteru i woli życia. Wciąż wiele osób, nawet na emeryturze, deklaruje, że praca nadaje ich życiu rytm, sens i poczucie przynależności. To doświadczenie pokazuje, że wiek to nie tylko liczba, ale również nieoceniony zasób, który może budować wartościowe przyszłościowe społeczności.
A jak Wy postrzegacie pracę seniorów? Czy wokół Was znajdują się Silversi? A może sami nimi jesteście? Jeżeli tak jest, to co „popycha” Was do dalszej aktywności zawodowej? Jakie wartości – poza finansowymi – ma dla Was praca? Co dzięki niej zyskujecie?
Czekam, jak zawsze, na Wasze maile – w tej i każdej innej sprawie. Możecie też zaproponować własne tematy, które dotyczą chociażby osób z niepełnosprawnościami, ludzi starszych czy młodzieży. 😊