Czuć się potrzebnym i „przydatnym”… Któż z nas nie ma w sobie takiej potrzeby? Arystoteles twierdził, że człowiek jest „zwierzęciem stadnym” i trudno się z nim nie zgodzić. Wszyscy zatem potrzebujemy być z innymi ludźmi, integrować się i odgrywać określone role społeczne. W felietonie przedstawiamy ofertę skierowaną do osób z niepełnosprawnością intelektualną, które ukończyły 25 rok życia.
Role społeczne zaczynamy odgrywać już w momencie rozpoczęcia edukacji. To szkoła stawia przed nami pierwsze zadania i wyzwania, to właśnie w niej wchodzimy w pierwsze poważniejsze interakcje z drugim człowiekiem i to na jej etapie nawiązujemy relacje, które stają się dla nas niesłychanie ważne. Dotyczy to też dzieci, a później młodzieży, którzy żyją z różnymi rodzajami niepełnosprawności – z niepełnosprawnością intelektualną włącznie.
Integracja tych osób z otoczeniem jest ważnym aspektem budowania inkluzji społecznej i równych szans dla wszystkich członków społeczeństwa. Wymaga ona jego zaangażowania, w tym instytucji publicznych i prywatnych, aby stworzyć przestrzeń sprzyjającą ich pełnemu uczestnictwu.
Jak to wygląda u nas – w Powiecie Iławskim? Jaka jest oferta dla osób z niepełnosprawnością intelektualną, które ukończyły 25. rok życia? Na tak postawione pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym felietonie.
PSONI i prowadzone przez nie Warsztaty Terapii Zajęciowej
Działające w Iławie Koło Polskiego Stowarzyszenia Na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną jest organizacją pożytku publicznego, która prowadzi w naszym mieście różne formy wsparcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych osób z niepełnosprawnościami, do których zaliczają się:
- Warsztat Terapii Zajęciowej;
- Zespół Rehabilitacyjno-Terapeutyczny;
- Punkt Wczesnej Interwencji.
Nas interesuje jednak najbardziej ten pierwszy punkt. WTZ na terenie Iławy działa od 30 lat, uczęszcza na niego 75 uczestników. Stawia on sobie za cel profesjonalne wspomaganie osób z niepełnosprawnościami w zakresie rozwoju poznawczego, społecznego, ruchowego, jak też w procesie kompleksowej rehabilitacji, która sprzyja przystosowaniu w sposób maksymalny do samodzielnego i niezależnego życia.
Zajęcia są nieodpłatne i prowadzone poprzez różnorodne formy terapii pracą, które są realizowane w pracowniach:
- ceramiki i decoupage I i II;
- gospodarczej;
- gospodarstwa domowego;
- gastronomicznej;
- multimedialnej;
- witrażu i fusingu;
- przygotowania do pracy;
- rękodzieła;
- stolarskiej;
- umiejętności społecznych;
- rehabilitacji ruchowej.
Pozwalają uczestniczącym w nich osobom doskonalić umiejętności zawodowe, rozwijać zainteresowania i podstawowe zdolności, które są niezbędne do funkcjonowania w samodzielnym życiu. Mogą one korzystać także ze wsparcia psychologa i specjalisty do spraw rewalidacji.
Odbywają się także zajęcia w formie pracowni działalności kulturalnej i psychoedukacji, aktywności życiowej, kinezyterapii oraz działalności pozawarsztatowej, która ma na celu integrację osób z niepełnosprawnościami ze środowiskiem społecznym. W ramach Warsztatów Terapii Zajęciowej czynnie uczestniczą one w prezentowaniu swoich sprawności i umiejętności, co odbywa się w różnych formach. Są nagradzane medalami, dyplomami, jak też w inny sposób, a ma to miejsce podczas imprez artystycznych i sportowych – także o randze międzynarodowej.
Bo ważny jest przecież kontakt z drugim człowiekiem. Dlatego – jak podkreśla – Aleksandra Rytlewska z Koła PSONI w Iławie – jest to temat wielowymiarowy, jak wielowymiarowym jest każdy i każda z nas. Wiele zależy od indywidualnych predyspozycji pojedynczej osoby – poziomu jej funkcjonowania, sytuacji życiowej potrzeb czy oczekiwań. Nie ma zatem tutaj uniwersalnych rozwiązań.
Podstawowym celem WTZ jest przygotowanie osoby z (przede wszystkim intelektualną) niepełnosprawnością do podjęcia pracy i życia w środowisku społecznym. Stwarza to dla niej pewną perspektywę życiową, daje satysfakcję oraz otwiera na kontakty z innymi ludźmi. Jest to także dla nich niewątpliwa szansa na usamodzielnienie się i rozwijanie własnych zdolności. Dzięki rozwijaniu umiejętności zawodowych mogą one zostać zatrudnione – w warunkach pracy chronionej, na przystosowanym stanowisku lub na otwartym rynku pracy (w formie zatrudnienia wspomaganego).
Jak jednak podkreśla moja rozmówczyni, często istnieje przepaść między WTZ a otwartym rynkiem pracy. Wywołuje to strach osób z niepełnosprawnościami, że nie zdołają sprostać kierowanym wobec nich oczekiwaniom – co jest całkowicie zrozumiałe. Dlatego – zdaniem Aleksandry Rytlewskiej – należy ubolewać nad tym, że na lokalnym rynku pracy nie funkcjonuje Zakład Aktywności Zawodowej. Stwarzałby on bowiem uczestnikom Warsztatów Terapii Zajęciowej większą szansę na rozwój.
Dzięki rehabilitacji społeczno-zawodowej polepsza się jakość życia osób z niepełnosprawnościami – również intelektualnymi. Zwiększa to ich niezależność i poprawia społeczny wizerunek. Nie są to już bowiem ludzie, którzy wymagają ciągłej opieki i pomocy. Potrzebują oni przede wszystkim odpowiedniego wsparcia – wtedy, gdy jest ono konieczne.
Aby uczestniczyć w zajęciach, trzeba posiadać orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ze wskazaniem do terapii zajęciowej (punkt 4) i mieć ukończone 18 lat. Górna granica wieku w zasadzie nie jest określona ustawowo, dlatego uważa się za nią wiek produktywności/aktywności zawodowej. Jeżeli ktoś nie ma takiego punktu w swoim orzeczeniu, a chce uczestniczyć w WTZ, powinien zgłosić się do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Iławie – www.pcprilawa.pl – i poprosić o wprowadzenie zmian.
Warsztat Terapii Zajęciowej swoją siedzibę ma w Iławie, przy ulicy Wiejskiej 2d, która jest całkowicie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Więcej informacji można uzyskać pod numerem telefonu: (89) 649 79 49, który jest czynny od poniedziałku do piątku, w godzinach: 7:00 – 15:00. Istnieje też możliwość kontaktu mailowego: wtz@psoni.ilawa.pl. Więcej na ich temat możecie przeczytać na stronie www.psoni.ilawa.pl. Warto też odwiedzić fejsbukowy profil Koła PSONI w Iławie – www.facebook.com/psonilawa. Znajdziecie tam podstawowe informacje – zarówno na temat warsztatów, jak i całego Stowarzyszenia.
Inne WTZ – y na terenie Powiatu Iławskiego
Warsztaty Terapii Zajęciowej prowadzone są także przez:
- Stowarzyszenie na Rzecz Ośrodka Aktywności w Lubawie: ul. Kupnera 18, 14 – 260 Lubawa, tel. (89) 645 27 96, e-mail: wtzlubawa@wtzlubawa.org;
- Stowarzyszenie Rozwoju i Przedsiębiorczości Ziemi Suskiej: ul. Piastowska 37, 14 – 240 Susz, tel. (89) 624 21 88, e-mail: spron-wtz@wp.pl.
WTZ w Suszu to placówka pobytu dziennego. Prowadzona jest tam rehabilitacja społeczno-zawodowa osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności intelektualnej lub fizycznej. Poza przerwą wakacyjną, która przypada na okres letni, zajęcia trwają przez cały rok. Adresowane do uczestników działania rewalidacyjne obejmują:
- poprawę kondycji fizycznej i zaradności osobistej;
- kształtowanie samodzielności, odpowiedzialności, pracowitości i zdyscyplinowania;
- przygotowanie do życia w środowisku społecznym;
- naukę umiejętności, które pozwalają na podjęcie pracy zarobkowej.
Dominującą formą terapii jest tu ergoterapia. Rehabilitacja zawodowa realizowana jest w ośmiu pracowniach: gospodarstwa domowego, zaradności osobistej, wikliniarskiej, plastycznej, dziewiarskiej, stolarskiej, ogrodniczej i komputerowej. Ma to na celu przygotowanie osób z niepełnosprawnościami do życia w środowisku społecznym, w szczególności poprzez rozwój umiejętności planowania i komunikowania się, dokonywania wyborów, decydowania o swoich sprawach oraz rozwoju innych umiejętności niezbędnych w niezależnym życiu.
Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Powiatu Iławskiego „PROMYK”
Powstało w 2000 roku, natomiast zarejestrowane zostało rok później – dokładnie 13 czerwca. Jego pierwszym prezesem był nieżyjący już Czesław Lendzion. Jako pierwsze stowarzyszenie z terenu Powiatu Iławskiego, „PROMYK” otrzymał status organizacji pożytku publicznego.
Wszechstronnie wspiera ono osoby z niepełnosprawnościami, a od 2012 roku również ludzi w starszym wieku – ich integrację ze środowiskiem lokalnym oraz stworzenie warunków do usamodzielniania się osób z niepełnosprawnościami, uwzględniając szczególnie ludzi z zaburzeniami psychicznymi. Za cel stawia sobie powstanie rozwiązań systemowych na rzecz poprawy jakości i warunków życia swoich podopiecznych. Najważniejsze jest tu poszanowanie ich prawa do niezależnego i godnego życia oraz równoprawnego i aktywnego uczestnictwa w obszarze społecznym i kulturalnym.
Siedziba Stowarzyszenia Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Powiatu Iławskiego „PROMYK” znajduje się przy ulicy 1 Maja 6C w Iławie. Ma ono ambicję zbudowania środka Wsparcia, który da osobom z niepełnosprawnościami, w tym z zaburzeniami psychicznymi, możliwość aktywnego życia, przy minimum wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Więcej o „PROMYKU” możecie dowiedzieć się z jego strony internetowej: www.promyk.ilawa.pl. Dostępny jest także adres e-mail: stowarzyszenie-promyk@wp.pl, jak również numer telefonu – do prezeski Jolanty Szalkowskiej i skarbniczki Krystyny Szafryny-Żęgoty zarazem: (89) 648 39 43.
Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Iławie
Ważną jednostką na mapie Powiatu Iławskiego jest Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Iławie, który zmienił niedawno siedzibę i aktualnie mieści się przy ul. 1 Maja 6 C w Iławie (w tym samym miejscu, co Stowarzyszenie Promyk, ściśle ze stowarzyszeniem współpracuje). Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Iławie jest ośrodkiem wsparcia dla osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, znacznym i umiarkowanym, a także w stopniu lekkim, gdy jednocześnie występują inne zaburzenia, zwłaszcza neurologiczne. W jednostce tej wsparcie otrzymują także osoby przewlekle psychicznie chore oraz osoby wykazujące inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej są zaliczane do zaburzeń psychicznych, jednak z wyłączeniem osób czynnie uzależnionych od środków psychoaktywnych. Od ponad 20 lat kierownikiem tej placówki jest także Krystyna Szafryna – Żęgota. Kontakt: tel. (89) 648 39 43.
Jak zatem widzimy, istnieje sporo możliwości, jeśli chodzi o aktywizację społeczno-zawodową osób z niepełnosprawnościami w Powiecie Iławskim. Swoją ofertę ma także Powiatowy Urząd Pracy w Iławie. Pozwólcie jednak, że temu zagadnieniu poświęcę oddzielny felieton. A tymczasem – jak zawsze – czekam na Wasze maile. 😊
Wojciech Kaniuka, wojciech.kaniuka@powiat-ilawski.pl