Od 1 stycznia 2024 roku osoby z niepełnosprawnościami mają otrzymywać nowe świadczenie wspierające. Pomyślałem zatem, że warto przyjrzeć się bliżej tej nowej formie wsparcia, jaką będziemy otrzymywać od państwa. Dlatego też w tym artykule postaram się udzielić odpowiedzi na najważniejsze pytania, które go dotyczą.
Świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnościami – kto i od kiedy będzie mógł je otrzymać?
Pierwsze wypłaty nowego świadczenia mają być realizowane w 2024 roku. Mają być one waloryzowane co sześć miesięcy. Świadczenie otrzymasz, jeżeli uzyskasz ocenę, która ustali wymiar potrzeby wsparcia na poziomie co najmniej:
- 70 punktów;
- 1 punktu, jeżeli chodzi o dzieci do trzeciego roku życia.
Liczba punktów oceny wsparcia – zgodnie z założeniami przyszłej ustawy – zadecyduje o tym, czy otrzymasz świadczenie w kolejnych latach. Pamiętaj, że będzie ono niezależne od Twoich dochodów czy wieku, w którym jesteś. Nie jest istotne także i to, w jakim momencie powstała Twoja niepełnosprawność. Szansę na otrzymanie świadczenia mają wyłącznie osoby, które otrzymają najwięcej punktów.
Jaka będzie kwota nowego świadczenia?
Będzie ona zależeć od poziomu potrzeby wsparcia. Kwota ta wyniesie od połowy wysokości renty socjalnej do maksymalnej wysokości jej dwukrotności.
W jaki sposób będzie ustalany poziom potrzeby wsparcia?
Ustalony zostanie on na podstawie oceny, której dokonają zespoły niezbędnego zakresu wsparcia osoby z niepełnosprawnością w celu zapewnienia, zwiększenia lub utrzymania jej niezależności. Wiąże się to z brakiem lub utratą autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej, przez to potrzebne jest wsparcie jednej lub więcej osób bądź też technologii wspomagających funkcjonowanie osoby z niepełnosprawnością w określonych obszarach życia.
Zespół, który dokona oceny poziomu potrzeby wsparcia, składać się będzie ze specjalistów odpowiednio przygotowanych do jej przeprowadzenia. Dokona jej w Twoim miejscu zamieszkania lub – jeżeli złożysz konieczny do tego wniosek – w innym miejscu, które wspomniany zespół sam zorganizuje. W ocenie będzie uwzględniony każdy aspekt Twojego funkcjonowania. Dotyczyć to będzie także technologii, które na nie wpływają, a także sposobu radzenia sobie z Twoimi zachowaniami.
Muszę w tym miejscu dodać, że ustalenie poziomu potrzeby wsparcia nie będzie obowiązkowe. To Ty zdecydujesz o tym, czy chcesz uzyskać taką ocenę oraz w jaki sposób ją wykorzystasz. Dlaczego jednak warto to zrobić? Pamiętaj, że dotychczasowe orzeczenia wydawane są w dużym stopniu w oparciu o dokumentację medyczną. Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia będzie odbywać się z kolei na podstawie bardziej precyzyjnych kryteriów oceny, które są związane z Twoim funkcjonowaniem.
Czy stopnie niepełnosprawności będą „przy okazji” odbierane lub obniżane?
Niektórzy boją się, że ww. zespoły będą miały „moc uzdrawiającą”, a co za tym idzie – będą pozbawiać nas orzeczonych do tej pory stopni niepełnosprawności bądź je obniżać. Jak się jednak okazuje, obawy te są zupełnie bezpodstawne. Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia nie wiąże się bowiem z koniecznością zdobycia nowego lub zmiany posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. Nie będzie ono też weryfikowane podczas oceny poziomu potrzeby wsparcia. Jego ustalenie odbędzie się poprzez odrębną od orzeczenia decyzję, dla której przewidziana jest odpowiednia procedura zgłaszania zastrzeżeń odnośnie jej wyniku, co obejmuje także prawo do jej weryfikacji przez sąd.
Narzędzie ustalania poziomu wsparcia i czas jego obowiązywania
O tym, jakiego poziomu wsparcia potrzebujesz zadecyduje jednolity kwestionariusz oparty na wystandaryzowanym narzędziu, które uwzględnia kryteria stosowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Wydawane jest ono przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Ocenione zostanie Twoje funkcjonowanie, jak również zostaną uwzględnione dotyczące Cię potrzeby, które wynikają z każdego rodzaju niepełnosprawności – fizycznej, sensorycznej, mentalnej czy poznawczej.
Osoby poniżej trzeciego roku życia otrzymają decyzję o poziomie potrzeby wsparcia na nie dłużej niż do momentu jego ukończenia. Jeżeli natomiast chodzi o osoby starsze – powyżej trzeciego roku życia – to w ich przypadku taka decyzja będzie wydawana na nie dłużej niż siedem lat. Za każdym razem nie będzie można wydać oceny na okres dłuższy niż ten, na który zostałaś/zostałeś zaliczona/zaliczony do osób z niepełnosprawnościami.
Dlaczego klasyfikacja ICF (Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia)?
Jest ona bowiem źródłem wiedzy, która dotyczy możliwych do osiągnięcia celów i kierunków działania w odniesieniu do problemów związanych ze zdrowiem i niepełnosprawnością w kontekście zatrudnienia. Dzięki niej mierzone są efekty udzielonego wsparcia oraz wprowadzane bieżące korekty w prowadzonych formach tegoż wsparcia.
Do mocnych stron ICF należy zaliczyć:
- międzynarodowy standard;
- jednolity opis;
- ocenę stanu funkcjonowania opartą na obiektywnych testach;
- kompleksowość oceny.
Musisz wiedzieć, że ICF pozwala opisać ograniczenia dotyczące Twoich aktywności i uczestnictwa, a nie wyłącznie uszkodzenie struktur i funkcji ciała. Pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy i w jakim stopniu towarzysząca Ci niepełnosprawność wpływa na Twoje życie prywatne, społeczne i zawodowe.
ICF określa, w jakim stopniu niepełnosprawność ogranicza:
- możliwość dalszego wykonywania pracy zawodowej;
- relacje z rodziną i najbliższymi;
- możliwość kontaktu z innymi ludźmi;
- swobodę w komunikowaniu się;
- Twoją mobilność.
Zastosowanie oceny funkcjonowania danej osoby z wykorzystaniem ICF jest standardem międzynarodowym. Ma on zastosowanie do każdego rodzaju niepełnosprawności na całym świecie.
Jaki stopień niepełnosprawności musisz posiadać, żeby ustalono Ci poziom potrzeby wsparcia?
Wiedz, że będzie on ustalany osobom z niepełnosprawnościami, które potrzebują wsparcia w samodzielnym funkcjonowaniu. A zatem, bez względu na to, jaki stopień niepełnosprawności przyznano Ci w orzeczeniu, masz prawo do złożenia wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia.
W przypadku osób do trzeciego roku życia wartość poziomu wsparcia będzie mierzona w skali od 0 do 100 punktów. Takie osoby otrzymają wówczas tylko decyzję o tym, ile uzyskały punktów, nie będzie ona jednak dotyczyła przyznania (lub nie) świadczenia wspierającego. Nastąpi to także wtedy, gdy dana osoba uzyska mniej niż 70 punktów. Pamiętaj też, że zawsze możesz wystąpić o ponowne ustalenie poziomu wsparcia i – w sytuacji, gdy będzie on inny niż dotychczasowy – uzyskasz wówczas nową decyzję odnośnie wysokości tegoż poziomu.
Myślę, że przedstawiłem Wam w tym artykule najważniejsze informacje dotyczące świadczenia wspierającego dla osób z niepełnosprawnościami. Jeżeli macie jakieś wątpliwości i/lub dodatkowe pytania, to oczywiście czekam na nie pod znanym już Wam adresem e-mail.
Wojciech Kaniuka, wojciech.kaniuka@powiat-ilawski.pl