Fot. Shutterstock.webp
Prawoczłowiecze podejście do niepełnosprawności czyni nas – osoby, które z nią żyją – równoprawnymi obywatelkami i obywatelami naszego państwa. Tak samo, jak pozostała część społeczeństwa, mamy prawo, a nawet moralny obowiązek, współdecydować o jego przyszłości i kierunkach działania. Aby tak się jednak stało, sam proces głosowania musi być dostosowany do naszych potrzeb.
Proces głosowania osób z niepełnosprawnościami w Polsce na wybory parlamentarne w 2023 roku jest regulowany przepisami prawa, które mają na celu zapewnienie dostępu do udziału w wyborach wszystkim obywatelkom i obywatelom, niezależnie od stopnia ich niepełnosprawności.
Jakie są jego główne aspekty?
Tak samo jak wszyscy inni obywatele, musimy być zarejestrowani w rejestrze wyborców, aby móc wziąć udział w wyborach parlamentarnych. Rejestracji dokonuje się w odpowiednim okręgowym biurze wyborczym. Okręgowe komisje wyborcze (OKW) mają obowiązek zapewnienia nam dostępu do lokalu wyborczego. To oznacza, że lokale wyborcze powinny być dostosowane do naszych potrzeb, np. poprzez dostępność dla wózków inwalidzkich czy ruchome schody.
Możemy skorzystać z pomocy przy głosowaniu, jeśli tego potrzebujemy. Poprosić o wsparcie osobę, która nam towarzyszy, a w przypadku braku takiej osoby, zwrócić się o pomoc do członków obwodowej komisji wyborczej. Komisja musi zapewnić odpowiednie warunki i pomóc w głosowaniu.
W celu umożliwienia osobom z niepełnosprawnościami samodzielnego głosowania, komisje wyborcze powinny zapewnić dostęp do odpowiednich urządzeń ułatwiających, takich jak specjalne długopisy, podświetlane kabinki wyborcze czy urządzenia do odczytu dla osób z niepełnosprawnością wzroku.
Musimy być należycie informowani
Ważne jest, aby osoby z niepełnosprawnościami były informowane o swoich prawach wyborczych i procedurach głosowania. Kampanie informacyjne powinny uwzględniać różne potrzeby komunikacyjne i dostępność informacji w formatach dostosowanych do różnych typów niepełnosprawności. Organizacje działające na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami oraz obserwatorzy wyborów mogą monitorować proces wyborczy, w tym dostępność lokali i procedury głosowania, aby zapewnić przestrzeganie naszych praw wyborczych.
Mamy prawo głosować korespondencyjnie i przez pełnomocnika
Głosowanie korespondencyjne i głosowanie przez pełnomocnika to dwa sposoby oddawania głosu w wyborach, które mogą być wykorzystywane w Polsce.
Głosowanie korespondencyjne jest dostępne dla obywateli polskich, którzy z różnych przyczyn nie mogą osobiście pojawić się w lokalu wyborczym w dniu głosowania. Wśród głównych przyczyn znajdują się tutaj niepełnosprawność czy wiek powyżej 60 lat.
A co zrobić, żeby zagłosować korespondencyjnie?
Do 2 października br.. musisz złożyć wniosek o głosowanie korespondencyjne do komisarza wyborczego. Możesz to zrobić także za pomocą serwisu mObywatel. Wniosek ten zawiera m.in. dane personalne, adres zamieszkania oraz przyczynę, dla której nie możesz głosować osobiście.
Po zatwierdzeniu wniosku przez właściwego komisarza wyborczego, przedstawiciel Poczty Polskiej dostarczy Ci pakiet wyborczy. Musisz wtedy pokazać mu dowód potwierdzający Twoją tożsamość i pokwitować odbiór dokumentów. Wspomniany pakiet składa się z: koperty zwrotnej, karty do głosowania, oświadczenia o tajnym i osobistym głosowaniu oraz instrukcji głosowania korespondencyjnego. Dla osób z niepełnosprawnością wzroku dołączana jest także nakładka na kartę do głosowania w alfabecie Braille’a.
Kopertę zwrotną odbierze od Ciebie listonosz. Możesz ją także odnieść (osobiście lub poprosić o to inną osobę) do placówki Poczty Polskiej, a w dniu głosowania – do obwodowej komisji wyborczej.
Głosowanie przez pełnomocnika
Głosowanie przez pełnomocnika jest opcją dostępną dla osób, które nie mogą osobiście pojawić się w lokalu wyborczym, a także skorzystać z głosowania korespondencyjnego. Osoba uprawniona do tego typu głosowania, czyli ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, bądź taka, która najpóźniej w dniu wyborów ukończy 60 lat, może wyznaczyć pełnomocnika, który zagłosuje w jej imieniu.
Jeśli chcesz oddać głos przez pełnomocnika, musisz złożyć odpowiedni wniosek do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy. Należy to zrobić najpóźniej do 6 października. Wniosek ten zawiera dane osobowe osoby uprawnionej do głosowania oraz dane pełnomocnika.
Pełnomocnik, który został przez Ciebie upoważniony do głosowania, musi pójść do lokalu wyborczego w dniu wyborów z Twoim ważnym dokumentem tożsamości, pełnomocnictwem oraz własnym dokumentem tożsamości. Tam zagłosuje w Twoim imieniu i zgodnie z Twoimi preferencjami wyborczymi.
Darmowy transport do lokalu wyborczego
Gdy posiadamy znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności albo najpóźniej w dniu głosowania mamy ukończone 60 lat, przysługuje nam prawo do bezpłatnego transportu z miejsca zamieszkania do lokalu wyborczego i z powrotem. W podróży może towarzyszyć nam opiekun, jeżeli wymaga tego nasz stan zdrowia.
Podobnie, jak w przypadku głosowania przez pełnomocnika, zamiar skorzystania z transportu do lokalu wyborczego musisz zgłosić w formie ustnej, pisemnej lub elektronicznej wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) najpóźniej 2 października.
Głosowanie przez pełnomocnika i głosowanie korespondencyjne są dostępne, aby umożliwić obywatelkom i obywatelom korzystanie z prawa wyborczego, nawet jeśli nie mogą osobiście pojawić się w lokalu wyborczym. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na terminy składania wniosków i dokumentów oraz zapoznać się z odpowiednimi procedurami wyborczymi. Pewnym novum jest zapewnienie transportu w dniu wyborów, gdzie obowiązują także odpowiednie procedury i terminy, o których bezwzględnie należy pamiętać.
Podsumowując, jako osoby z niepełnosprawnościami w Polsce mamy prawo i możliwość udziału w wyborach parlamentarnych i każdych innych. Władze wyborcze oraz odpowiednie instytucje są zobowiązane do zapewnienia dostępu i wsparcia, aby umożliwić nam korzystanie z tego fundamentalnego prawa obywatelskiego. Ważne jest, abyśmy byli informowani o swoich prawach i śledzili informacje na temat wyborów, aby móc skorzystać z nich w pełni.
Do czego wszystkich Was szczerze zachęcam. 😊
Wojciech Kaniuka, wojciech.kaniuka@powiat-ilawski.pl