Wszystkie wymienione w tytule artykułu, a także wiele innych ról społecznych odgrywamy każdego dnia. I naprawdę nie jest istotne to, czy do przemieszczenia się potrzebujemy nóg, czterech kółek napędzanymi rękoma lub wózka elektrycznego sterowanego brodą. „Świat jest teatrem, aktorami ludzie”. To mądre i ciekawe stwierdzenie nie należy, niestety, do mnie, lecz do Williama Szekspira. O „parę lat” był szybszy, ale niech mu będzie… 😉 Wszyscy jesteśmy zatem aktorami i aktorkami, gdyż każdy / każda z nas bywa naukowcem / naukowczynią, urzędnikiem/urzędniczką, sportowcem / sportowczynią, artystą / artystką, ale także żoną, mężem, ojcem czy matką.
Każdego dnia podejmujemy się zatem różnych aktywności. Jednym przychodzi to łatwiej, innym nieco trudniej. Jednak czy owo „trudniej” musi zawsze dotyczyć osób z niepełnosprawnościami? Przekonajmy się. Myślę jednak, że już na tym etapie możemy śmiało wyeliminować słowo „niemożliwe”.
Naukowcy z niepełnosprawnościami – wybrane postacie
Gdy „badałem temat”, sam byłem w szoku, że jest ich aż tylu – ludzi, którzy pomimo niepełnosprawności (choć może niekiedy właśnie dzięki niej) odnieśli niebywałe sukcesy i zrobili zawrotne kariery naukowe na skalę światową. W tym miejscu wymienię zaledwie pokrótce dwie wybitne postacie.
Stephen William Hawking
Był astrofizykiem, kosmologiem, fizykiem teoretycznym oraz profesorem matematyki. Swoją aktywność naukową skupił chociażby na teorii Wielkiego Wybuchu, którą sam stworzył. Zajmował się także tajemnicą czarnych dziur, przez co emitowane przez nie promieniowane zostało nazwane na jego cześć „promieniowaniem Hawkinga”. Według niego wszechświat nie posiada zarówno początku, jak i końca.
Od młodych lat żył ze stwardnieniem zanikowym bocznym (ALS), które było przyczyną stopniowego całkowitego zaniku mięśni. Od 1974 r. nie mógł samodzielnie wstać z łóżka, przeszedł tracheotomię¸ stracił głos, poruszał się na wózku inwalidzkim. Kontakt z innymi umożliwiał mu komputer z syntezatorem mowy sterowany kciukiem. W ostatnich dziesięciu latach życia nie był w stanie ruszyć żadną częścią ciała, dlatego używał specjalnego czujnika zamontowanego w oprawce okularów, który odczytywał za pośrednictwem policzka impulsy płynące z jego mózgu. Mimo tak znacznej niepełnosprawności Hawking stał się celebrytą zapraszanym do różnych programów telewizyjnych, talkshow czy audycji publicystycznych. Miał nawet przygodę z rolą w serialu i dubbingiem. Był uwielbiany przez ludzi na całym świecie, a prywatnie mężem i ojcem kilkorga dzieci.
Thomas Alva Edison
Ten słynny na całym świecie amerykański wynalazca i przedsiębiorca opatentował ponad 1 tys. wynalazków, wśród których wymienia się: fotograf, żarówkę elektryczną, płytę gramofonową, kamerę filmową z jednoczesną rejestracją dźwięku na taśmie filmowej, dyktafon czy udoskonalenie telefonu Bella przy użyciu cewki indukcyjnej i mikrofonu węglowego. O jego sukcesach można byłoby napisać bardzo dużo – chociażby to, że zbudował w Nowym Jorku pierwszą na świecie elektrownię publicznego użytku.
Edison żył z niepełnosprawnością słuchu, która była powikłaniem po szkarlatynie. Istnieje jednak także hipoteza, że była ona efektem groźnego wypadku kolejowego, w którym brał udział. Był trudnym uczniem, który przeciwstawiał się nauczycielom. Zamiast podstawy programowej wolał uczyć się w domu tego, co go naprawdę interesowało, wykonując przy tym różne eksperymenty.
Niepełnosprawność w polityce, administracji i działalności społecznej
Są to zarówno postacie historyczne, jak i współczesne – cały czas aktywne zawodowo i społecznie.
Franklin Delano Roosevelt
To czterokrotnie wybierany na swój urząd w latach 1933 – 1945 32. prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki. Został uznany za najpopularniejszą i najbardziej wpływową osobę z niepełnosprawnością na świecie. New Deal (Nowy Ład) – to przeprowadzone przez niego reformy społeczno-gospodarcze, które zakończyły Wielki Kryzys. Za jego prezydentury USA przystąpiły do II wojny światowej, był współtwórcą Wielkiej Koalicji, który decydował o losach powojennego świata.
W wieku 39 lat u Roosevelta wykryto chorobę Heinego-Medina, co uważa się za efekt udziału w gaszeniu pożaru i kąpieli w zimnej wodzie – dwóch następujących po sobie, dzień po dniu, wydarzeniach, które miały miejsce podczas rodzinnych wakacji w Kanadzie. Był sparaliżowany od klatki piersiowej w dół, mógł siedzieć i władać rękami. W 1928 r. został gubernatorem Nowego Jorku, a podczas kampanii prezydenckiej przemierzył 44 tys. km. Jego zmagania z niepełnosprawnością były podziwiane przez Amerykanów.
Paweł Wdówik
Jest działaczem społecznym na rzecz osób z niepełnosprawnościami i urzędnikiem państwowym. Od 2020 r. pracuje jako sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i następnie Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Jest Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
Paweł Wdówik żyje z niepełnosprawnością wzroku i porusza się za pomocą psa przewodnika. Uczęszczał do Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych im. Róży Czackiej w Laskach. Absolwent Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1993 – 2003 był wykładowcą na Akademii Pedagogiki Specjalnej, a od 2001 do 2010 r. prowadził audycję „Bądź zimny, bądź gorący” w Katolickim Radiu Józef. Jako kierownik Biura ds. Osób Niepełnosprawnych (od 1997 r.) stworzył na Uniwersytecie Warszawskim system wsparcia dla studentów, z kolei od 2010 r. jest członkiem komisji ekspertów ds. osób niepełnosprawnych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Prywatnie mąż i ojciec czwórki dzieci.
Sportowcy i artyści z niepełnosprawnościami
Nie jest możliwe, abym wymienił tutaj ich wszystkich. Podam zaledwie kilka przykładów osób z niepełnosprawnościami, które odniosły sukces w sporcie i kulturze.
Sport
Natalia Partyka – wybitna tenisistka stołowa, która urodziła się bez prawego przedramienia. Bierze udział zarówno w mistrzostwach dla osób z niepełnosprawnościami, jak i bez nich. W 2000 r. wystartowała w Letnich Igrzyskach Paraolimpijskich, mając zaledwie 11 lat.
Muzyka
Nie sposób tutaj pominąć dwóch wybitnych muzyków światowej sławy, którzy żyją z niepełnosprawnością wzroku. Właściwie nie trzeba przedstawiać – są to Andrea Bocelli i Steve Wonder.
Małżonkowie i rodzice z niepełnosprawnościami
To chyba jeden z najtrudniejszych wątków w dyskusji publicznej, która toczy się na naszym „polskim podwórku”. Temat tabu, podjęcia którego znaczna część społeczeństwa – według mnie – po prostu nadal się boi. W ramach projektu Sekson, prowadzonego przez Fundację Avalon, realizowana jest kampania informacyjna „Pełnosprawni w miłości”, która – jak czytamy na stronie sekson.pl/pelnosprawniwmilosci – ma na celu „obalenie krzywdzących mitów związanych z rodzicielstwem i seksualnością osób z niepełnosprawnością ruchową, po to by już nikt nigdy nie miał wątpliwości, że gdy chodzi o miłość, ograniczenia nie istnieją”.
Znajdziecie tam historie ludzi, którzy – pomimo znacznej niepełnosprawności – założyli własne rodziny. Dwie z tych historii chciałbym „w pigułce” Wam zaprezentować.
Artur i Ania
Poznali się krótko przed wypadkiem rowerowym, w wyniku którego Artur został sparaliżowany. Byli niezwykle aktywną parą, która czerpała z życia pełnymi garściami. Przeżywali wspólnie zarówno piękne, jak i burzliwe chwile. Zaowocowało to solidnym uczuciem, które przetrwało jego wypadek i „poradziło sobie” z powstałą niepełnosprawnością.
„Zostałam i postanowiliśmy zbudować wspólną przyszłość” – zauważa Ania. Wypadek zmienił ich życie. Trzeba było dostosować się do nowych warunków, jakie stworzyła dla nich niepełnosprawność. Nie przeszkodziła im jednak ona stanąć na ślubnym kobiercu. Szczęście spotęgowało się trzy lata po tym wydarzeniu – wtedy to bowiem na świat przyszła córeczka Hania.
Jak zauważa Ania, małżeństwo i rodzicielstwo są dla nich źródłem szczęścia, radości, satysfakcji i wzruszeń… Są to jednak także wyzwania i codzienne testowanie siebie – własnej cierpliwości i wytrwałości.
Sylwia i Tomek
Sylwia jest wizażystką, fotomodelką oraz influencerką. Założyła pierwszą w Polsce Agencję Equal dla modelek i modeli z niepełnosprawnościami. Od urodzenia żyje z artrogrypozą, która charakteryzuje się przykurczem stawów, przez co kończyny są krótsze.
Z Tomkiem poznali się dzięki reportażowi, którego była bohaterką. Odszukał ją w Internecie i weszli ze sobą w relację. Są rodzicami dwójki chłopców – Oliwiera i Kacpra.
„Gdy jesteś niepełnosprawna, nikt nie zauważa, że dorosłaś. Nadal jesteś tą małą dziewczynką, którą trzeba się opiekować. Nikomu nie przychodzi na myśl, że chcesz spotkać na swojej drodze mężczyznę, który pokocha Ciebie i Twoją niepełnosprawność, z którym mogłabyś założyć rodzinę” – komentuje Sylwia na stronie kampanii „Pełnosprawni w miłości”.
Wszystkie zaprezentowane powyżej historie są dowodem na to, że niepełnosprawność nie może być uznawana za przeszkodę w pełnieniu jakichkolwiek ról społecznych. Każda i każdy z nas ma prawo napisać scenariusz własnego życia, będąc jednocześnie jego reżyserką/reżyserem i odgrywając wymyślone dla siebie role.
A Wy jakie role odgrywacie lub chcielibyście odgrywać w swoim teatrze życia? Czekam na maile z Waszymi z odpowiedziami. 😊
Autor: Wojciech Kaniuka, e-mail: wojciech.kaniuka@powiat-ilawski.pl