A tak o całym projekcie opowiada autor Krzysztof Zakreta:

*** Akweny Powiatu Iławskiego

Żyjemy ostatnio w bardzo burzliwych czasach. Dwuletnia pandemia Covid-19, podczas której w Polsce zmarło prawie 120 000 osób jeszcze się nie skończyła, gdy 24 lutego 2022 roku rozpoczęła się u granic Polski zbrojna, zbrodnicza napaść putinowskiej Rosji na suwerenną Ukrainę, na cywilizowany, demokratyczny świat. Napływ informacji bardzo zaprząta nasze myśli i angażuje wolny czas, ale nie wszystkim. Dla wielu to twórczy, a nawet bardzo twórczy okres. To właśnie obostrzenia związane z Covid-19 sprawiły powstanie na podstawie mojej książki „Kierunek; Pojezierze Iławskie” cyklu 27 artykułów z filmami i zdjęciami pod wspólnym tytułem „InfoWyprawy”. Filmy te znajdziecie na moim kanale Krys Zak na Youtube. Były to odświeżone po około 20 latach moje wyprawy rowerowo-piesze po zakątkach powiatu i Pojezierza Iławskiego. Cykl ten zakończył się prezentacją akwenów gmin Iławy, Kisielic, Lubawy, Susza i jako „InfoWyprawa” na święta Bożego Narodzenia 2021 roku – Zalewa. Po ukazaniu się 27 części, uświadomiłem sobie, iż właściwie podczas dotychczasowych moich wypraw rowerowo-pieszych nie odwiedziłem wszystkich akwenów Powiatu Iławskiego. Warto byłoby to przedsięwzięcie zrealizować, chociażby po to, aby zweryfikować informacje i udokumentować zmiany i stan współczesnych powiatowych akwenów. Tak z początkiem maja 2022 roku rozpocząłem kontynuację wyprawy do ostatniego jeziora. Wyznaczyłem sobie termin jej realizacji do końca tego roku. Najbardziej intensywny czas podróżowania przypadł w lipcu i sierpniu, w których rowerem pokonałem ok. 2500 kilometrów. Miałem na to czas przed lub po pracy, weekendy raczej odpadały. Trochę późno, ale to w tym okresie w mojej głowie powstał pomysł na zrealizowanie filmu o akwenach Powiatu Iławskiego. Czegoś takiego dotychczas nikt jeszcze nie zrealizował. Nie wszystkie akweny były dostępne, do licznych trzeba było przedzierać się przez zwalone drzewa, gęste krzaki, potężne pokrzywy, trawy, bagna, czekać aż zakończą się żniwa. Dostępu do nich broniły tysiące komarów, dlatego przed zdobyciem części akwenów zakładałem na siebie wodery, kurtkę, kaptur, co również pozwoliło mi ustrzec się od dyskomfortu i powikłań poparzeń pokrzyw, ugryzienia kleszczy, węża lub żmii. Często tylko mój ruch uniemożliwiał komarom krwistą ucztę, zamierałem w bezruchu na czas zrobienia zdjęcia, by następnie szybko ewakuować się jak najdalej. Najtrudniejszym jeziorem do zdobycia był Strumieniec położony koło Kisielic. Czterokrotnie pokonywałem do niego trasę z Iławy i próbowałem podejść jak najbliżej tafli wody, by zrobić jak najlepsze zdjęcia. Gęste krzaki, komary, bagna były dużym wyzwaniem i problemem. Dwa podejścia miałem do jeziora Czarnego w gminie Zalewo. Od strony Mazanek okazało się to niemożliwe, zdobycie jego udało się dopiero po satelitarnej analizie terenu i za drugim przyjazdem od strony powiatu ostródzkiego i Kęt. Podczas ostatniej, jak przypuszczałem, wyprawy odwiedziłem największy w Powiecie Iławskim sztuczny staw przemysłowy leżący na terenie Oczyszczalni Ścieków koło Dziarn. Pod koniec sierpnia zakończyłem realizację przedsięwzięcia, o czym poinformowałem na profilu Facebookowym. Było mi niezmiernie miło, gdy z tego powodu na spotkanie do ratusza zaprosił mnie Burmistrz Iławy Dawid Kopaczewski. Podczas spotkania zademonstrowałem moje zdjęcia akwenów i rozmawialiśmy m.in. o przebiegu tej niezwykłej, wieloetapowej wyprawy. Teraz czekał mnie ogrom pracy związany z dotarciem do materiałów, ich skanowania, kadrowania i realizacją filmu. Chciałem, bowiem stworzyć film nie tylko prezentujący walory akwenów Powiatu Iławskiego, ale również podwaliny do realizacji wyzwań dla naszych mieszkańców, turystów, przewodników turystycznych, historyków, jak również do pracy dla limnologów, paludologów i hydrologów. Rozpocząłem od wymyślenia ramy filmu, sposobu podania informacji, które wg mnie film powinien zawierać. Na potrzeby filmu wykonałem mapę i tabelę akwenów. Zgromadzony materiał chciałem przedstawić w ten sposób, aby wywoływał u widza zainteresowanie, relaks i chęć poznawania akwenów naszych pięknych gmin Powiatu Iławskiego. Podczas analizy i montażu zgromadzonego materiału okazało się, że jest jeszcze kilkanaście akwenów, których dotychczas nie odwiedziłem. Wyprawa do ostatniego jeziora trwała przez wszystkie pory roku – 2 lata, wykonałem tysiące zdjęć. Pieszo lub rowerem pokonałem ponad 4700 km, do 49 akwenów w gminach Iławy i Lubawy dotarłem pieszo.

Ta przygoda wymagała ode mnie wiele wysiłku, ale na każdym jej etapie była odkrywcza, fascynująca i przepiękna. Założyłem, iż zmontowanie filmu zajmie mi dwa miesiące, zawiera on bowiem informacje, skany, zdjęcia dwustu jeden akwenów Powiatu Iławskiego. Tak też się stało, po dwóch miesiącach pracy 26 listopada 2022 roku, 65 minutowy film w jakości FHD „Akweny Powiatu Iławskiego” był gotowy. Ze zrealizowanych dotychczas ponad 200 filmów to mój najbardziej wymagający pracy film, kolejny to „Iława warto zobaczyć. Mała architektura”.

Zapraszam do obejrzenia filmu „Akweny Powiatu Iławskiego”, relaksującej, historyczno-krajoznawczej wyprawy do ostatniego jeziora, której realizacja zajęła mi 2 lata, Tobie widzu zajmie 65 minut. Pozdrawiam.

Link do filmu https://www.youtube.com/watch?v=ZrnNT4KfiL4

*** Z wyprawy do akwenów Powiatu Iławskiego

Podczas realizacji 4700-kilometrowej pieszo-rowerowej wyprawy do ostatniego jeziora dotarłem do 201 akwenów, 91 w gminach Iława, 19 w gminie Kisielice, 26 w gminach Lubawa, 34 w gminie Susz i 33 w gminie Zalewo. Fascynujące było zdobycie, wydawałoby się, niedostępnych akwenów, ale również do tych, które przez ostatnie 150 lat przestały istnieć. Nieistniejących jezior o powierzchni ponad 99 ha jest 5, najwięcej w gminie Susz, są to jeziora Bronowskie, Plimy, Środkowe i Watlewskie o łącznej powierzchni ok. 540 ha. W gminie Iława przestało istnieć jezioro Starzykowskie o powierzchni ok. 100 ha. Przez okres 150 lat z powodu osuszania na potrzeby rolnictwa z obszaru obecnego Powiatu Iławskiego zniknęły 42 akweny, tj. z gmin Iława – 15 o łącznej powierzchni ok. 430 ha, z gminy Susz – 14 o łącznej powierzchni ok. 860 ha, z gminy Zalewo – 7 o łącznej powierzchni ok. 200 ha, z gmin Lubawa – 4 o łącznej powierzchni ok. 25 ha i z gminy Kisielice – 2, o łącznej powierzchni ok. 2 ha. W sumie przez ostatnie ok. 150 lat z terenu obecnego obszaru Powiatu Iławskiego zniknęły akweny o powierzchni ½ jeziora Jeziorak, tj. ok. 1520 ha. Liczba ta nie zawiera powierzchni akwenów, które wg mnie w ostatnich 20 latach, w wyniku ocieplenia klimatu i niszczenia środowiska naturalnego przez człowieka zmniejszyły wysokość lustra wody o 0,7-1 metra i zarazem swoją powierzchnię.

Istniejących jezior o obszarze ponad 99 ha jest w Powiecie Iławskim – 15, największe to leżący w gminach Iława i Zalewo – Jeziorak 3219 ha, w gminie Zalewo jezioro Płaskie 615,8 ha i Ewingi 491 ha. Jezior o powierzchni ponad 1 ha w Powiecie Iławskim jest 99, w gminie miejskiej Iława – 6, wiejskiej – 53, w gminie Kisielice – 10, w gminie wiejskiej Lubawa – 2, w miejskiej – 0, w gminie Susz – 12, w gminie Zalewo – 20.

W Powiecie Iławskim znajdują się 4 jeziora o powierzchni poniżej 1 ha, są to leżące w gminie Iława: Gajerek Mały, Gutlinek Mały, Kociołek Mały i Piekiełko.

W Powiecie Iławskim znajduje się 58 stawów lub kompleksów stawów, tj. w gminach Iława – 17, w gminie Kisielice – 7, w gminach Lubawa – 20, w gminie Susz – 8 i w gminie Zalewo – 6.

Iława to miasto powiatu z największą ilością jezior, w jej obszarze znajduje się ich 6: Diabła 1,1 ha, Iławskie Małe 5,86 ha, Jeziorak Duży 3193,4 ha, Jeziorak Mały 26 ha, Łabędko 2,5 ha i Mułka 5,1 ha. Po jednym jeziorze znajduje się w miastach Kisielice – Ksielickie 4,86 ha, Susz – Suskie 62,7 ha i w Zalewie – Ewingi 491 ha. Na terenie powiatu odnajdziemy 5 rezerwatów przyrody, które zajmują obszar jeziora Jasne i Luba, Karaś w gminie Iława oraz Czerwica i Gaudy w gminie Susz.

Ciekawostki akwenów Powiatu Iławskiego

• Jeziora o powierzchni ponad 99 ha leżące:

w gminach Iławy: Jeziorak 3193,4 ha, Karaś 362,9 ha, Łabędź 308 ha, Szymbarskie 165,2 ha, Iławskie 154,5 ha, Widłągi (N5) 122,6 ha, Starzykowskie (N) ok. 100 ha,

w gminie Kisielice: Trupel 303,6 ha, Goryńskie 201,7 ha, Dłużek 100,7 ha,

w gminach Lubawy brak,

w gminie Susz: Watlewskie (N) ok. 200 ha, Gaudy 152,5 ha, Plimy (N1) ok. 120 ha, Januszewskie 111,3 ha, Bronowskie (N1) ok. 100 ha,

w gminie Zalewo: Jeziorak 3193,4 ha, Płaskie, 615,8 ha, Ewingi 491 ha, Rucewo Wielkie 186,1 ha, Abiskarskie (N4) 152 ha, Jaśkowskie 146 ha.

• W Powiecie Iławskim znajduje się 5 rezerwatów przyrody, obejmują one obszar jeziora Jasne i Luba, Karaś w gminie Iława oraz Czerwica i Gaudy w gminie Susz.

• Ilość jezior znajdujących się w granicach miast Powiatu Iławskiego Iława (6), Kisielice (1), Susz (1), Zalewo (1).

• Najgłębsze jeziora to:

w gminach Iławy: Urowiec 31,8 m, Szymbarskie 25,1 m, Czyste 22 m, Łąckie 20 m, Jasne 19,8 m,

w gminie Kisielice: Dłużek 14,9 m, Goryńskie 9,9 m,

w gminach Lubawy: Zwiniarz 5,5 m,

w gminie Susz: Kawki 13,1 m, Kolmowo 5,7 m, Suskie 5,3 m,

w gminie Zalewo: Pozorty 16,7 m, Jaśkowskie 16 m, Witoszewskie 12,2 m.

• Największy staw w Powiecie Iławskim to Staw Łodygowo o powierzchni 137 ha, znajduje się on w gminie  Kisielice, drugim co do wielkości stawem powiatu jest Girgajny o powierzchni 74,2 ha, który leży w gminie Zalewo.

• Największy sztuczny staw przemysłowy w powiecie, o powierzchni 5 ha, znajduje się na terenie Oczyszczalni Ścieków koło Dziarn.

• Głębokość 20 metrów osiągają najgłębsze stawy w Powiecie Iławskim znajdujące się koło Kazanic.

Autor: Krzysztof Zakreta